Όλυμπος Καρπάθου
Υπάρχει ένα χωριό βγαλμένο από πίνακα ζωγραφικής. Γραφικό, ατίθασο, περήφανο. Αν το αντικρίσεις από μακριά μοιάζει να κρέμεται σα στολίδι από τον ουρανό.
Άλλωστε, χρειάζεται να οδηγήσεις ένα φιδίσιο δρόμο ανάμεσα στα βουνά μέχρι να φτάσεις σε αυτό το μοναδικό χωριό.
Λίγα λόγια για την Όλυμπο
Η Όλυμπος ή Έλυμπος (όπως λεγόταν παλαιότερα) είναι απομονωμένη από το υπόλοιπο νησί. Μάλιστα ο δρόμος για να την προσεγγίσει κανείς φτιάχτηκε μόλις τη δεκαετία του ‘80. Αυτό βοήθησε στο να μείνει η Όλυμπος αλώβητη από το μαζικό τουρισμό αλλά και να διατηρήσει αναλλοίωτες στο χρόνο τις παραδόσεις της.
Διάβασε επίσης: Κάρπαθος: ο οδηγός για τις διακοπές σου.
Όλυμπος Καρπάθου: Οι πρώτες εικόνες
Πράγματι, το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο επισκέπτης στην Όλυμπο είναι το κεντρικό λιθόστρωτο καλντερίμι με μαγαζιά και τις κυρίες ντυμένες με παραδοσιακές φορεσιές. Είναι γυναίκες όλων των ηλικιών που φορούν με καμάρι την στολή τους στην καθημερινότητά τους. Η εικόνα τους αποπνέει δέος, μιας και είναι κάτι που δε συνηθίζεται σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας.
Αν είσαι παρατηρητικός την προσοχή θα σου τραβήξουν αναμφίβολα και τα πάμπολλα μικρά εκκλησάκια, σχεδόν ένα έξω από κάθε σπίτι. Η Ειρήνη, κάτοικος του χωριού, μας εξήγησε ότι παλιότερα οι κάτοικοι, λόγω της απομονωμένης και δυσπρόσιτης περιοχής που διέμεναν, εναπέθεταν όλες τις ελπίδες τους στα θεία.
Έτσι, σχεδόν κάθε κάτοικος έφτιαχνε το δικό του εκκλησάκι, αφιερωμένο σε κάποιον από τους αγίους μας.
Τα εκκλησάκια προσθέτουν ρομαντισμό, μια αύρα μυστηρίου αλλά και μια έντονη πνευματικότητα στην Όλυμπο.
Το άγαλμα με την Ολυμπίτισσα στην είσοδο του χωριού
Στην είσοδο του χωριού φιγουράρει από το καλοκαίρι του 2021 ένα άγαλμα που φιλοτέχνησε ο Γιάννης Χατζηβασίλης (διατηρεί και μουσείο στο χωριό με τα ήθη και τις παραδόσεις της Ολύμπου στη διάρκεια των χρόνων).
Πρόκειται για μια γυναίκα, την εμβληματική Ολυμπίτισσα και δίπλα της έχει δύο κίονες που αντιπροσωπεύουν την αρχαία ρίζα: τη Βροκούντα και την αρχαία Νίσυρο. Η Ολυμπίτισσα είναι ντυμένη με την παραδοσιακή στολή της και φορά “στιβάνια” (παραδοσιακές μπότες). Στον ώμο της κρατά σε σεντόνι το παιδί της και έχει το βλέμμα στραμμένο στο χωριό της.
Όπως μας είπε ο καλλιτέχνης Κος Γιάννης Χατζηβασίλης πρόκειται για ένα άγαλμα που έφτιαξε για να διαμαρτυρηθεί απέναντι στην αδιαφορία του κράτους, που αφήνει την μακραίωνη ιστορία και παράδοση της Ολύμπου να μαραζώνει.
Διάβασε επίσης: Κάρπαθος: ο οδηγός για τις διακοπές σου.
Η “έκπληξη” που μας περίμενε
Στην Όλυμπο, φτάσαμε αργά το απόγευμα, ύστερα από μια εκπληκτική εκδρομή στο ακατοίκητο νησί Σαρία (προστατευόμενο Νatura). Φτάνοντας στο δωμάτιό μας διαπιστώσαμε ότι… είχε δοθεί σε άλλους!
Μετά τα πρώτα κύματα αναστάτωσης και θυμού, καταφέραμε να βρούμε μια λύση για το πρώτο μας βράδυ, σε συνεννόηση με κατοίκους του χωριού. Την επόμενη θα βλέπαμε πώς θα κινηθούμε.
Η μέρα που ανακαλύψαμε την Όλυμπο
Την επόμενη μέρα ξεκινήσαμε ευδιάθετοι και αποφασισμένοι να ανακαλύψουμε σπιθαμή προς σπιθαμή την Όλυμπο αλλά και να τραβήξουμε πολλές φωτογραφίες. Άλλωστε, το χωριό αυτό είναι η χαρά του φωτογράφου!
Πρωινό σε ένα από τα παραδοσιακά καφενεία του χωριού, τον Παρθενών και ξεκινάμε! Η μέρα περιλαμβάνει σεργιανίσματα σε όλα τα δρομάκια του χωριού, επίσκεψη στην κεντρική εκκλησία της Παναγίας, απογευματινή φωτογράφηση στο εκκλησάκι του Χριστού η Παναγιά και ατελείωτο κους-κους με ντόπιους.
Να σημειώσουμε εδώ ότι οι περισσότεροι επισκέπτες της Ολύμπου συνήθως της αφιερώνουν μισή μέρα. Ολέθριο λάθος! Αν δε γίνεις “ένα” με τους ντόπιους, αν δε περιηγηθείς χαλαρός στα αμέτρητα στενάκια της για να “ακούσεις” όσα έχει να σου διηγηθεί αυτό το μοναδικό χωριό, δε θα έχεις ολοκληρωμένη εικόνα για το τι “εστί” Όλυμπος!
Όλυμπος Καρπάθου των αναστεναγμών και των κρυφών πόθων
Οι σχεδόν 2 μέρες συνολικά που μείναμε στην Όλυμπο, ήταν αρκετές για να μας αποκαλύψουν πολλά. Αυτά που βλέπει ο επισκέπτης σε μια ολιγόωρη επίσκεψη στην Όλυμπο, αλλά και όλα όσα σου αποκαλύπτονται αν έχεις καρδιά ανοιχτή και μάτια ολάνοιχτα.
Η Όλυμπος είναι μια μητριαρχική κοινωνία με τις γυναίκες να πρωταγωνιστούν σε όλα. Από τα κτήματα και τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού ως τη λήψη αποφάσεων. Αυτό είναι έκδηλο στα αγέρωχα βλέμματα των γυναικών αλλά και στον τρόπο ομιλίας και φερσίματος. Οι άντρες εδώ μοιάζει να τοποθετούνται σε δεύτερο πλάνο.
Ο δυναμισμός και η λεβεντιά των γυναικών δεν είναι όμως τα μόνα στοιχεία που συναντήσαμε. Αρκετές γυναίκες μας εξομολογήθηκαν τα παράπονά τους και βαθιά ριζωμένους καημούς, ως αποτέλεσμα της (χρόνιας συχνά) έριδας και αντιδικίας με κάποια γειτόνισσα.
Απορήσαμε λίγο που τόσο σύντομα μας ανοίγονταν, καταλάβαμε όμως γρήγορα την ανάγκη τους.
Οι πιο νέες ηλικιακά γυναίκες του χωριού έγιναν γρήγορα φίλες μας και μας έκαναν “μάθημα” για τα μυστήρια του χωριού σε χρόνο μηδέν. Και είναι συγκλονιστικό το συναίσθημα που έχουμε να γράφουμε αυτό το άρθρο τόσους μήνες μετά και να τις σκεφτόμαστε με τόση αγάπη και νοσταλγία.
Η μάχη για το “τσεμπέρι”
Αν είσαι γυναίκα και ο δρόμος σου σε οδηγήσει στην Όλυμπο, σίγουρα θα βρεθείς εν μέσω “πολιορκιών” για το γνωστό “τσεμπέρι”. Το τσεμπέρι είναι το παραδοσιακό μαντίλι των Καρπαθιωτισσών, το οποίο πουλάνε στα τουριστικά μαγαζιά.
Η κυρά Αννεζούλα μας παρουσίασε το μαντήλι αυτό, δένοντάς το στην Ολυμπιάννα. Άλλο που δεν ήθελε και το πήρε!
Πιο κάτω μάθαμε ότι λευκό μαντήλι είναι για τις ελεύθερες ενώ το μαύρο το φορούν οι παντρεμένες.
Η μάχη για το “τσεμπέρι” είναι πραγματικά σκληρή, σε σημείο που καταντάει ενοχλητικό. Όλες οι γυναίκες θέλουν να σου πουλήσουν το δικό τους τσεμπέρι που είναι το “αυθεντικό”. Πραγματικά δε μάθαμε αν τα “τσεμπέρια” είναι χειροποίητα. Κάποιοι μας είπαν ότι όλα τα τσεμπέρια είναι τα ίδια καθώς είναι εισαγωγής.
Η ιστορία αυτή μας έκανε να καταλάβουμε ότι η νοοτροπία του χωριού με τις αντιπαλότητες και τις αντιδικίες δεν έχει αφήσει εντελώς ανεπηρέαστη την Όλυμπο.
Τα στέκια που αγαπήσαμε
Αν απολαύσαμε κάτι πιο πολύ στην Όλυμπο αυτό ήταν το καλό φαγητό μαζί με την καλή παρέα.
Από τις πιο αγαπημένες μας στάσεις για καφέ ήταν το καφενείο “Κρήτη” με την αξιαγάπητη κυρία Αρχοντούλα και τον συζυγό της, τον κύριο Φίλιππο . Εκτός από τα καφεδάκια που χαρήκαμε, μας κέρασαν και ρακές. Το καφενείο είναι αυθεντικό, μοιάζει να ξεπηδά από μια παλιά εποχή και είναι λουσμένο από τη γλύκα και τη ζεστασιά των ιδιοκτητών του.
Το εστιατόριο “Μπλέ Κήπος”(Blue Garden) ήταν μια πολύ όμορφη γευστική εμπειρία για εμάς, με έναν ευγενέστατο ιδιοκτήτη, εξαιρετική ποιότητα σε όλα όσα δοκιμάσαμε και πολύ οικονομικές τιμές .
Επίσης, στο εστιατόριο “Μύλος” φάγαμε τις καλύτερες μακαρούνες (ζυμαρικό χειροποίητο στην Κάρπαθο) του νησιού. Αξίζει να πας εκεί την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Είναι ακριβώς στους μύλους του νησιού – εκ των οποίων ο ένας βρίσκεται ακόμα σε λειτουργία!
Για πρωινό θα πας στο καφενείο του Φιλιππάκη “Παρθενών’’ όπου θα βρεις κυριολεκτικά τα πάντα ή στον μοναδικό φούρνο του χωριού για χειροποίητες πίτες.
Έθιμα και παραδόσεις στην Όλυμπο
Το χωριό Όλυμπος ξεχωρίζει και τραβά το ενδιαφέρον του επισκέπτη και για έναν ακόμη λόγο. Έχει πλούσια και μοναδικά έθιμα και τις παραδόσεις, που δε συναντάς πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Η Τζούλη, γέννημα- θρέμμα του χωριού και σημερινή ιδιοκτήτρια του μαγαζιού “Ελαία” μοιράστηκε μαζί μας πολλά από αυτά.
Πάσχα στην Όλυμπο
Το Πάσχα στην Όλυμπο είναι από μόνο του εμπειρία.
Οι ετοιμασίες ξεκινούν ουσιαστικά από το Σάββατο του Λαζάρου, πριν την Μεγάλη Εβδομάδα. Τότε και λίγο νωρίτερα φτιάχνεται το νηστίσιμο κουλούρι που ονομάζεται “Αλάτζαρος”. Τη Μεγάλη Πέμπτη βάφονται τα αυγά.
Τη Μεγάλη Παρασκευή λαμβάνει χώρα ένα ιδιότυπο τελετουργικό. Το πρωί, αφού στολιστεί ο επιτάφιος με λουλούδια, τοποθετούνται πάνω του φωτογραφίες των ανθρώπων που έχουν πεθάνει μαζί με χαρτιά με μοιρολόγια, σε μορφή μαντινάδων. Μετά το πέρας της πρωινής λειτουργίας οι κοντινοί συγγενείς των ανθρώπων που πέθαναν μαζεύονται πάνω από τον επιτάφιο και τους “κλαίνε”, λέγοντας μοιρολόγια και τραβώντας τα μαλλιά τους.
Στην βραδινή λειτουργία, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, οι γυναίκες πάνε στην εκκλησία φορώντας το “καβάι”, την παραδοσιακή στολή και τα κοριτσάκια που ραίνουν τον επιτάφιο φοράνε το “σακοφούστανο” (στολή για μικρές και ανύπαντρες κοπέλες).
Η περιφορά του Επιτάφιου γίνεται σε όλο το χωριό, ενώ έξω από τα σπίτια με ανθρώπους που έχουν πεθάνει γίνεται ένα μικρό τρισάγιο.
Το Μεγάλο Σάββατο σε κάθε σπίτι ετοιμάζεται γεμιστό κατσίκι που ονομάζεται “οφτό” και πατσάς, αντί για μαγειρίτσα. Κάθε οικογένεια φτιάχνει το δικό της “οφτό” και σε κάθε γειτονιά ανάβει ένας δημόσιος ξυλόφουρνος, όπου εκεί μπορεί να ψήσει όποιος επιθυμεί το οφτό του. Το φαγητό αυτό σιγοψήνεται στον φούρνο όλο το βράδυ μέχρι την επόμενη μέρα το μεσημέρι.
Η Κυριακή του Πάσχα, είναι μια μάλλον “κανονική” μέρα, με τις οικογένειες να μαζεύονται και να τρώνε όλες μαζί.
Η πραγματική Ανάσταση στην Όλυμπο γίνεται την Τρίτη του Πάσχα, ή Λαμπρή Τρίτη.
Η μέρα ξεκινά με τις καμπάνες να χτυπούν χαρμόσυνα από νωρίς το πρωί. Οι άντρες του χωριού, ακολουθούν τον παπά κρατώντας λάβαρα και εικόνες από τη εκκλησία, με τελική στάση το νεκροταφείο του χωριού. Σε κάθε μοναστήρι που συναντούν (μικρό εκκλησάκι) κάνουν μια μικρή λειτουργία.
Όταν η πομπή φτάσει στο νεκροταφείο σταματά για να κάνει ο παπάς τρισάγιο σε κάθε μνήμα. Μόλις τελειώνει κάθε τρισάγιο μοιράζεται στους παρευρισκόμενους κάτι γλυκό ή αλμυρό, για να συγχωρεθεί ο νεκρός. Έπειτα, η πομπή κατευθύνεται προς την εκκλησία. Η “τελετή” αυτή είναι σαν ένα είδος λιτανίας για βροχή.
Οι γυναίκες φορούν φυσικά τις παραδοσιακές στολές τους. Το βράδυ, μπροστά στην εκκλησία του χωριού, ξεκινά γλέντι με χορούς και μαντινάδες που κρατά ως την επόμενη μέρα το πρωί.
Διάβασε επίσης: Κάρπαθος: ο οδηγός για τις διακοπές σου.
Δεκαπενταύγουστο στην Όλυμπο
Το Δεκαπενταύγουστο, γίνεται ένα μεγάλο πανηγύρι που κρατά δυο μέρες. Μετά την εκκλησία, ανήμερα της Παναγιάς, οι άντρες παίζουν παραδοσιακά όργανα (λαούτο, λύρα) και τραγουδούν μαντινάδες. Ο χορός κρατά πολλές ώρες.
Και εδώ οι γυναίκες φορούν την παραδοσιακή τους στολή (“καβάι” οι παντρεμένες και “σακοφούστανο” οι μικρές και ελεύθερες).
Όλυμπος Καρπάθου. Γιατί να την επισκεφτείς
Αν θέλαμε να βάλουμε μια εικόνα δίπλα στην Κάρπαθο θα ήταν μόνο μια: το χωριό η Όλυμπος!
Δεν υπάρχει πιο γραφικό, ρομαντικό, μυσταγωγικό και μυστηριακό χωριό στην Ελλάδα που να ξέρουμε. Η ενέργειά του είναι μοναδική, τα ήθη και οι παραδόσεις είναι κάτι που πρέπει να ανακαλύψεις μόνος σου από κοντά.
Εμείς σκοπεύουμε να βρεθούμε ξανά στην Όλυμπο είτε ένα επόμενο Πάσχα για μια μοναδική μυστηριακή εμπειρία, είτε το Δεκαπενταύγουστο για να διασκεδάσουμε στο πανηγύρι του χωριού.
Αν σου άρεσε το άρθρο μας θα χαρούμε να το κοινοποιήσεις.
www.zoudia.gr